Vì sao ngày nay các con không chỉ cần một công việc thoả mãn nhu cầu “cơm áo gạo tiền” mà còn cần một công việc để thể hiện bản thân và được sống trọn với đam mê? Học thuyết về việc thoả mãn nhu cầu của Maslow sẽ giúp các cha mẹ lý giải điều này.
1. Tháp nhu cầu Maslow là gì?
Tháp nhu cầu Maslow được đặt theo tên của nhà tâm lý học Abraham Maslow. Theo học thuyết này thì nhu cầu của con người được chia làm 5 tầng, được thể hiện bằng một hình kim tự tháp với các tầng đáy thể hiện các nhu cầu bậc thấp và đỉnh thể hiện các nhu cầu bậc cao. Cụ thể các cấp bậc như sau:
— Tầng 1: (physiological) Các nhu cầu về thể chất như hít thở, ăn uống, nơi trú ngụ, ngủ, tình dục và các nhu cầu sinh lý khác.
— Tầng 2: (safety) Các nhu cầu về an toàn như cảm giác yên tâm về cơ thể và sức khoẻ, tài sản và người thân được bảo vệ.
— Tầng 3: (love/belonging) Các nhu cầu về giao lưu tình cảm. Có bạn bè thân thiết, gia đình đầm ấm, cộng đồng hoà hợp. Được yêu thương đầy đủ.
— Tầng 4: (esteem) Nhu cầu được quý trọng, kính mến. Tự tin về bản thân. Nhận được sự tôn trọng và tin tưởng của những người xung quanh.
— Tầng 5: (self-actualization) Nhu cầu thể hiện bản thân. Muốn được sáng tạo, sống hết mình. Được thể hiện bản thân một cách trọn vẹn nhất và được công nhận là thành đạt.
Theo Maslow thì mỗi người cần phải được thoả mãn các nhu cầu ở bậc thấp trước khi lên các bậc cao hơn. Và mong muốn thoả mãn các nhu cầu ở các bậc cao hơn sẽ nảy sinh và mãnh liệt hơn nếu các như cầu ở các tầng đưới đã được đáp ứng đầy đủ.
2. Tháp nhu cầu Maslow có ý nghĩa thế nào trong lựa chọn nghề nghiệp?
Dựa vào học thuyết về tháp nhu cầu Maslow chúng ta có thể thấy lựa chọn nghề nghiệp của mỗi người chịu ảnh hưởng rất nhiều bởi những nhu cầu mà họ cần được thoả mãn.
Ngày xưa khi đời sống còn khó khăn, nhiều khi kiếm cái ăn, chỗ ở còn khó, chính vì thế bố mẹ thường chỉ nghĩ đến chuyện làm gì để lo đủ nhu cầu “cơm áo gạo tiền”, chứ chẳng dám mơ đến một công việc mình yêu thích. Khi chọn nghề, bố mẹ thường lựa chọn những công việc ổn đỉnh, đảm bảo ra trường sẽ có công ăn việc làm. Trên tháp Maslow, bố mẹ đang kiếm việc để thoả mãn nhu cầu ở tầng thấp nhất.
Các con bây giờ thì khác. Mọi chuyện của con đã có cha mẹ lo, từ miếng cơm manh áo, rồi một ngôi nhà ấm cúng. Các con được đi học ở những ngôi trường tốt nhất, được lớn lên trong vòng tay yêu thương của gia đình, bạn bè và thầy cô giáo. Nếu nhìn vào tháp nhu cầu của Maslow, thì các con đã được thoả mãn các nhu cầu ở tầng 1 (sinh lý), 2 (an toàn) và 3 (yêu thương). Vậy thì lựa chọn nghề nghiệp của các con chắc chắn sẽ để thoả mãn các nhu cầu cao hơn ở bậc 4 (tự trọng) và 5 (thể hiện) bản thân.
Điều này giải thích lý do vì sao ngày nay công tác hướng nghiệp vô cùng quan trọng. Vì các con không chỉ cần một công việc ổn định, lương cao mà con cần một công việc giúp con được thể hiện bản thân, được người khác tôn trọng và thừa nhận là con đã thành đạt.
3. Lời khuyên cho cha mẹ
Khi đã hiểu được vì sao thế hệ của con ngày nay khác thế hệ của cha mẹ ngày xưa, chúng tôi có một vài lời khuyên cho cha mẹ trong việc hướng nghiệp cho con:
— Đừng áp đặt lựa chọn của thời cha mẹ vào lựa chọn của con ngày nay. Bạn và con cái sinh ra trong những thời kỳ khác nhau, trong những hoàn cảnh gia đình và xã hội khác nhau, chính vì thế lựa chọn nghề nghiệp của cha mẹ ngày xưa có thể không còn đúng ở thời điểm hiện tại.
— Hiểu rằng nghề nghiệp không chỉ là “cần câu cơm” mà còn là một việc quan trọng mang lại hạnh phúc cho cuộc sống của con. Chính vì thế hãy cùng con khám phá năng lực và sở thích của bản thân để tìm ra một công việc giúp con thoả mãn cả 5 tầng trong học thuyết về tháp nhu cầu của Maslow.
— Tìm hiểu về việc hướng nghiệp càng sớm càng tốt để có thể giúp con định hướng cho tương lai. Có thể tham khảo chuỗi bài viết về hướng nghiệp tại đường link này.