Ngành công nghiệp dầu khí là một trong những ngành lớn nhất thế giới xét về giá trị đô la, tạo ra doanh thu toàn cầu ước tính là 4,2 nghìn tỷ đô la tính đến cuối năm 2024. Dầu mỏ đóng vai trò quan trọng đối với khuôn khổ kinh tế toàn cầu, tác động đến mọi thứ từ vận tải đến sưởi ấm và điện đến sản xuất công nghiệp và chế tạo.
Những ai muốn tham gia vào ngành dầu khí có thể nhanh chóng bị choáng ngợp bởi thuật ngữ phức tạp và các số liệu độc đáo được sử dụng trong toàn bộ ngành. Phần giới thiệu này được thiết kế để giúp bất kỳ ai hiểu được những điều cơ bản của các công ty tham gia vào ngành dầu khí bằng cách giải thích các khái niệm chính và các tiêu chuẩn đo lường.
Những điểm chính
- Ngành công nghiệp dầu khí được chia thành ba phân khúc: upstream (thượng nguồn), midstream (trung nguồn), và downstream (hạ nguồn).
- Các công ty thượng nguồn hoặc thăm dò và sản xuất (E&P) tìm kiếm và khoan giếng dầu khí.
- Các công ty trung nguồn chịu trách nhiệm vận chuyển từ giếng đến nhà máy lọc dầu.
- Các công ty hạ nguồn chịu trách nhiệm lọc dầu và bán các sản phẩm đã hoàn thiện.
- Các công ty khoan ký hợp đồng dịch vụ với các công ty E&P để khai thác dầu khí.
- Các công ty dịch vụ giếng tiến hành các hoạt động xây dựng và bảo dưỡng liên quan tại các địa điểm giếng.
Về Hydrocarbons
Hydrocarbon tạo nên dầu thô và khí tự nhiên, là những chất tự nhiên có trong đá ở lớp vỏ trái đất. Những nguyên liệu thô hữu cơ này được tạo ra do quá trình nén các phần còn lại của thực vật và động vật trong các loại đá trầm tích như đá sa thạch, đá vôi và đá phiến sét.
Bản thân đá trầm tích là sản phẩm của các trầm tích ở các đại dương cổ đại và các vùng nước khác. Khi các lớp trầm tích lắng đọng trên đáy đại dương, phần còn lại đang phân hủy của thực vật và động vật được tích hợp vào đá hình thành. Vật liệu hữu cơ cuối cùng chuyển thành dầu và khí sau khi tiếp xúc với nhiệt độ và phạm vi áp suất cụ thể sâu bên trong lớp vỏ trái đất.
Dầu và khí ít đặc hơn nước, vì vậy chúng di chuyển qua đá trầm tích xốp về phía bề mặt trái đất. Khi hydrocarbon bị mắc kẹt bên dưới lớp đá mũ ít xốp hơn, một bể chứa dầu và khí được hình thành. Các bể chứa dầu và khí này đại diện cho nguồn dầu thô và khí tự nhiên của chúng ta.
Hydrocarbon được đưa lên bề mặt bằng cách khoan qua lớp đá mũ và vào bể chứa. Khi mũi khoan chạm tới bể chứa, có thể xây dựng một giếng dầu hoặc khí có năng suất và hydrocarbon có thể được bơm lên bề mặt. Khi hoạt động khoan không tìm thấy lượng hydrocarbon khả thi về mặt thương mại, giếng được phân loại là lỗ khô, thường được bịt kín và bỏ hoang.
Lưu ý Các hydrocacbon bị mắc kẹt trong các thành tạo đá như đá phiến dầu có thể được chiết xuất bằng cách phun chất lỏng áp suất cao vào lòng đất và làm nứt vỡ đá, một quá trình được gọi là “fracking”.
Upstream, Midstream, Downstream
Ngành công nghiệp dầu khí được chia thành ba phân khúc chính: upstream (thượng nguồn), midstream (trung nguồn), và downstream (hạ nguồn).
Thượng nguồn upstream
Các doanh nghiệp thượng nguồn bao gồm các công ty tham gia vào hoạt động thăm dò và sản xuất dầu khí. Đây là những công ty tìm kiếm các mỏ nguyên liệu thô trên thế giới và sau đó khoan để khai thác vật liệu đó. Những công ty này thường được gọi là “E&P” có nghĩa là “thăm dò và sản xuất”- “Exploration and Production”
Phân khúc thượng nguồn có đặc điểm là rủi ro cao, vốn đầu tư lớn và thời gian kéo dài vì cần thời gian để xác định vị trí và khoan, cũng như đòi hỏi nhiều công nghệ. Hầu như tất cả các khoản mục dòng tiền và báo cáo thu nhập của các công ty E&P đều liên quan trực tiếp đến hoạt động sản xuất dầu khí.
Các công ty E&P thường không sở hữu thiết bị khoan của riêng mình hoặc sử dụng nhân viên giàn khoan. Thay vào đó, họ thuê các công ty khoan theo hợp đồng để khoan giếng cho họ và các công ty khoan theo hợp đồng thường tính phí dịch vụ của họ dựa trên thời gian họ làm việc cho một công ty E&P.
Các công ty khoan không tạo ra doanh thu liên quan trực tiếp đến hoạt động sản xuất dầu khí, như trường hợp của các công ty E&P. Sau khi khoan giếng, nhiều hoạt động khác nhau sẽ diễn ra để tạo ra và duy trì sản lượng theo thời gian. Các hoạt động này được gọi là dịch vụ giếng và có thể bao gồm khai thác gỗ, xi măng, vỏ, đục lỗ, nứt vỡ và bảo trì. Do đó, khoan dầu và dịch vụ dầu đại diện cho hai hoạt động kinh doanh khác nhau trong ngành dầu khí.
Lưu ý:
Các công ty E&P thường được định giá theo trữ lượng dầu khí của họ; những nguồn tài nguyên chưa khai thác này là chìa khóa cho thu nhập trong tương lai của họ.
Midstream
Các doanh nghiệp Midstream là những doanh nghiệp tập trung vào vận tải. Họ là những người chịu trách nhiệm vận chuyển nguyên liệu thô đã khai thác đến các nhà máy lọc dầu để chế biến dầu và khí đốt. Các công ty Midstream được đặc trưng bởi vận chuyển, vận tải bằng xe tải, đường ống và lưu trữ nguyên liệu thô.
Phân khúc Midstream cũng được đánh dấu bằng quy định chặt chẽ, đặc biệt là về truyền tải đường ống và rủi ro vốn thấp. Phân khúc này cũng phụ thuộc vào sự thành công của các công ty thượng nguồn.
Downstream
Các doanh nghiệp downstream là các nhà máy lọc dầu và trạm xăng dầu. Các nhà máy lọc dầu là các công ty chịu trách nhiệm loại bỏ tạp chất và chuyển đổi dầu và khí thành các sản phẩm cho công chúng, chẳng hạn như xăng, nhiên liệu phản lực, dầu sưởi ấm và nhựa đường. Các trạm xăng là nơi người tiêu dùng đổ xăng tại máy bơm.
Tìm hiểu về số liệu sản xuất dầu
Các công ty E&P đo sản lượng dầu theo thùng barrels. Một thùng, thường được viết tắt là bbl, bằng 42 gallon Mỹ. Các công ty thường mô tả sản lượng theo bbl mỗi ngày hoặc bbl mỗi quý.
Một phương pháp phổ biến trong ngành dầu mỏ là sử dụng tiền tố “M” để chỉ 1.000 và tiền tố “MM” để chỉ 1 triệu. Do đó, 1.000 thùng thường được ký hiệu là Mbbl và 1 triệu thùng được ký hiệu là MMbbl. Ví dụ, khi một công ty E&P báo cáo sản lượng là bảy Mbbl mỗi ngày, điều đó có nghĩa là 7.000 thùng dầu mỗi ngày.
Cũng giống như trường hợp khoan, nhiều công ty đại chúng tham gia vào hoạt động dịch vụ giếng khoan. Doanh thu của các công ty dịch vụ gắn liền với mức độ hoạt động trong ngành dầu khí. Số lượng giàn khoan và tỷ lệ sử dụng là các chỉ số về lượng hoạt động diễn ra tại Hoa Kỳ tại bất kỳ thời điểm nào.
Tìm hiểu về số liệu sản xuất khí
Sản lượng khí đốt tự nhiên được mô tả theo đơn vị feet khối. Tương tự như quy ước về dầu, thuật ngữ Mmcf có nghĩa là 1 triệu feet khối khí. Bcf có nghĩa là 1 tỷ feet khối và Tcf biểu thị 1 nghìn tỷ feet khối.
Lưu ý rằng hợp đồng tương lai khí đốt tự nhiên được giao dịch trên sàn giao dịch tương lai CME Group nhưng không được đo bằng feet khối. Thay vào đó, hợp đồng tương lai dựa trên 1 triệu đơn vị nhiệt Anh, hay MMBtu, tương đương với 1.000 feet khối khí.
Các công ty E&P thường mô tả sản lượng của họ theo đơn vị thùng dầu tương đương (BOE - barrels of oil equivalent). Để tính BOE, các công ty thường chuyển đổi sản lượng khí đốt thành sản lượng dầu tương đương. Một BOE có năng lượng tương đương với 6.000 feet khối khí hoặc khoảng một thùng bằng sáu Mcf.
Lượng dầu cũng có thể được chuyển đổi tương tự thành lượng khí và các nhà sản xuất khí đốt thường gọi sản lượng theo đơn vị khí tương đương bằng thuật ngữ Mcfe.
Các công ty E&P báo cáo trữ lượng dầu và khí đốt tự nhiên của họ—lượng dầu và khí đốt mà họ sở hữu vẫn còn trong lòng đất—theo cùng một đơn vị bbl và mcf. Trữ lượng thường được sử dụng để định giá các công ty E&P và đưa ra dự đoán về doanh thu và thu nhập của họ. Các công ty dầu khí công khai được yêu cầu tiết lộ trữ lượng dầu và khí đốt đã được chứng minh như thông tin bổ sung nhưng không phải là một phần của báo cáo tài chính của họ.
Tất nhiên, trữ lượng mới là nguồn doanh thu thiết yếu trong tương lai, vì vậy các công ty E&P dành nhiều thời gian và tiền bạc để thăm dò các mỏ dầu mới chưa được khai thác. Nếu một công ty E&P ngừng thăm dò, họ sẽ chỉ có một lượng trữ lượng hữu hạn và lượng dầu và khí đốt đang cạn kiệt. Doanh thu chắc chắn sẽ giảm theo thời gian. Tóm lại, các công ty E&P chỉ có thể duy trì hoặc tăng doanh thu bằng cách mua hoặc tìm ra trữ lượng mới.
Công ty dầu khí tích hợp là gì?
Một công ty dầu khí tích hợp tham gia vào hai hoặc nhiều giai đoạn sản xuất dầu (ví dụ: cả thượng nguồn và hạ nguồn). Nhiều công ty dầu khí lớn nhất và có ảnh hưởng nhất thế giới hiện nay là các công ty dầu khí tích hợp, có các bộ phận riêng biệt cho từng giai đoạn. Là một công ty tích hợp cho phép kiểm soát hoàn toàn và cải thiện hiệu quả. Nó cũng cung cấp nhiều luồng doanh thu và đa dạng hóa. Tuy nhiên, do chi phí vốn rất cao liên quan đến thăm dò và lọc dầu, nên rào cản gia nhập rất cao đối với các đối thủ cạnh tranh mới.
Những quốc gia nào sản xuất nhiều dầu và khí đốt nhất thế giới?
Tính đến năm 2024, Hoa Kỳ là quốc gia sản xuất dầu thô ròng lớn nhất thế giới, tiếp theo là Ả Rập Xê Út, Nga, Canada và Trung Quốc. Khi nói đến sản xuất khí đốt tự nhiên, năm quốc gia hàng đầu bao gồm Hoa Kỳ, Nga, Iran, Trung Quốc và Canada.
Số liệu từ Cơ quan Thông tin Năng lượng Hoa Kỳ. “Những quốc gia nào là quốc gia sản xuất và tiêu thụ dầu hàng đầu?”
Ba chữ P của trữ lượng dầu là gì?
Trữ lượng đề cập đến các mỏ dầu thô hoặc khí đốt tự nhiên vẫn nằm dưới lòng đất và chưa được khai thác. Ba chữ “P” của trữ lượng đề cập đến “proven - đã được chứng minh”, “probable - có khả năng” và “possible - có thể”. Những chữ này tương ứng với khả năng khoan thành công tại các mỏ đó. Ngành công nghiệp dầu khí đưa ra mức dự trữ đã được chứng minh là 90% chắc chắn sẽ được sản xuất (còn được gọi là P90). Ngành công nghiệp này đưa ra mức dự trữ có khả năng là 50% chắc chắn (P50) và mức dự trữ có khả năng chỉ là 10% chắc chắn (P10) thực sự được sản xuất.
Bằng cấp đại học nào là cần thiết để làm việc trong ngành dầu khí?
Ngành dầu khí đòi hỏi công việc của nhiều cá nhân có bằng cấp. Các lĩnh vực bằng cấp bao gồm dầu khí, cơ khí và kỹ thuật hóa học, và địa chất dầu khí. Các công ty cũng tuyển dụng những sinh viên tốt nghiệp có chuyên ngành toán học, vật lý và kỹ thuật xây dựng.
Kết luận
Ngành dầu khí đóng vai trò quan trọng đối với nền kinh tế toàn cầu, ảnh hưởng đến vận tải, điện và sản xuất. Ngành này bao gồm ba phân khúc chính: thượng nguồn (thăm dò và sản xuất), trung nguồn (vận chuyển đến nhà máy lọc dầu) và hạ nguồn (lọc và bán các sản phẩm như xăng).
Sản lượng được đo bằng thùng dầu và feet khối khí đốt tự nhiên, trong đó trữ lượng đóng vai trò quan trọng đối với định giá công ty. Các công ty dầu khí tích hợp hoạt động trên cả ba phân khúc này và các quốc gia sản xuất lớn nhất là Hoa Kỳ, Ả Rập Xê Út và Nga.
