Nhân tố sinh thái là gì: Khái niệm, phân loại, vai trò

Khái niệm nhân tố sinh thái là gì có ý nghĩa rất lớn trong ngành khoa học tự nhiên. Dưới đây, hãy cùng với Vietchem tìm hiểu có các loại nhân tố sinh thái nào và đặc điểm, ý nghĩa của chúng đối với sự sống nhé.

1. Nhân tố sinh thái của môi trường là gì

Nhân tố sinh thái còn được gọi với tên khác là nhân tố môi trường. Đây là tên gọi chung cho những nhân tố trong môi trường có thể tác động đến quá trình sống của sinh vật.

Nhân tố sinh thái chính là các nhân tố có thể tác động đến quá trình sống của mọi loài sinh vật trên trái đất

Những tác động đó có thể là trực tiếp, gián tiếp làm thay đổi thói quen, tập tính sống của các loài sinh vật. Từ đó giúp chúng thích nghi với môi trường sống và dần hình thành nên những đặc điểm riêng biệt của mình.

2. Phân biệt các loại nhân tố sinh thái có mấy nhóm

Hiện tại, nhân tố sinh thái có loại vô sinh và hữu sinh. Cùng tìm hiểu cụ thể hơn về chúng với thông tin dưới đây nhé.

2.1. Nhân tố sinh thái vô sinh (aBiotic Factors)

Nhân tố sinh thái vô sinh bao gồm các nhân tố về tính chất hóa học, vật lý của môi trường xung quanh các sinh vật sống. Như nhiệt độ, độ ẩm, ánh sáng, không khí, đất, nước…

Nhân tố sinh thái vô sinh ví dụ như chất thải, lông rụng của sinh vật, xác rắn lột, nước, không khí, ánh sáng…

2.2. Nhân tố sinh thái hữu sinh

Các nhân tố sinh thái hữu sinh bao gồm các nhân tố sống, là con người và các loài sinh vật có tác động lớn đến môi trường sinh thái. Còn được gọi là quần xã sinh vật.

Các nhân tố hữu sinh hiện được phân thành 3 nhóm chính như sau:

1. Sinh vật sản xuất: Gồm các loại thực vật quang hợp như vi khuẩn, cây xanh, tảo biển có khả năng quang hợp để tạo ra oxy.
2. Sinh vật tiêu thụ: Gồm các sinh vật dị dưỡng đang sống trên trái đất như động vật ăn thực vật, động vật tiêu thụ các loại bã, mùn
3. Nhóm sinh vật phân giải: Nấm, các loại vi khuẩn chuyên trách phân giải chất hữu cơ thành các chất vô cơ cần thiết cho sự phát triển.

Riêng con người được xem là nhân tố có tác động mạnh mẽ nhất đến cuộc sống, trái đất. Chính vì vậy con người được tách ra thành nhân tố độc lập. Chúng ta có thể tác động đến môi trường một cách ý thức, và có thể điều chỉnh được.

3. Tìm hiểu khái niệm giới hạn sinh thái

Khi tìm hiểu về nhân tố sinh thái là gì, chúng ta cũng nên tìm hiểu thêm về giới hạn sinh thái. Giới hạn sinh thái hiểu đơn giản chính là sức chịu đựng của sinh vật đối với một nhân tố sinh thái bất kỳ của môi trường. Và khi điều kiện đó vượt qua giới hạn cho phép, sinh vật sẽ không thể tồn tại được.

Trong giới hạn sinh thái cũng được chia thành các khoảng

1. Khoảng thuận lợi - tức khoảng nhân tố sinh thái phù hợp, có thể phát triển tốt nhất trong điều kiện đó;
2. Khoảng chống chịu: Tức khoảng mà nhân tố sinh thái không phù hợp, gây ức chế hoạt động của sinh vật nhưng sinh vật vẫn có thể tồn tại được.

4. Tìm hiểu về mối liên hệ giữa nhân tố sinh thái vô sinh và hữu sinh là gì?

Mặc dù các nhân tố vô sinh và hữu sinh mang vai trò riêng biệt, nhưng giữa chúng sẽ luôn luôn có những mối liên hệ chặt chẽ với nhau. Đơn giản nhất là tập tính của mỗi loài động vật và quá trình quang hợp, thanh lọc của cơ thể chúng đều bị ảnh hưởng, thậm chí phụ thuộc vào khí hậu, ánh sáng, nhiệt độ của môi trường sống.

Thực chất, các nhân tố sinh thái đều tác động qua lại, ảnh hưởng lẫn nhau

Nếu như điều kiện sống của môi trường, sinh vật bị thay đổi, các nhân tố cũng sẽ thay đổi để có thể thích nghi với môi trường. Có thể thấy rõ điều này thông qua các quá trình như tự tản nhiệt, đóng băng cơ thể, ưa sáng, ưa tối hay thay đổi huyết tính của mình theo điều kiện thời tiết.

Một ví dụ đơn giản để hiểu hơn về mối liên hệ giữa nhân tố vô sinh và nhân tố hữu sinh:

“Các loài động vật hằng nhiệt sống tại các vùng ôn đới có khí hậu lạnh giá thường sở hữu kích cỡ cơ thể lớn hơn khi so sánh với loài đó, sống ở những vùng có khí hậu ấm áp. Tuy nhiên, 1 số bộ phận trên cơ thể của chúng như chi, tai, đuôi lại nhỏ hơn, lớp mỡ trên cơ thể dày hơn. Tất cả giúp chúng giữ nhiệt, hạn chế tiếp xúc với mặt đất lạnh giá để đảm bảo cơ thể phát triển tốt dưới điều kiện giá lạnh.”

5. Nhân tố sinh thái ảnh hưởng đến con người và trái đất như thế nào?

Các nhân tố sinh thái đều ảnh hưởng tới sinh vật, sự sống, từ đó tạo thành ổ sinh thái của loài. Đối với con người, các nhân tố sinh thái môi trường cũng có thể ảnh hưởng từ mức nhẹ đến nặng.

Ở các điều kiện đơn giản như khí hậu các vùng khác nhau, có thể làm thay đổi màu da người. Trong trường hợp nặng nề hơn như hóa chất gia tăng, nhiệt độ khắc nghiệt thậm chí có thể gây tác động xấu đến gen, gây nên các bệnh ung thư nghiêm trọng.

Như vậy, chúng tôi đã giúp bạn tìm hiểu nhân tố sinh thái là gì cũng như những đặc điểm, ảnh hưởng qua lại giữa các nhân tố sinh thái. Hy vọng bài viết này của Vietchem mang tới cho bạn thông tin hữu ích về thế giới sinh vật.