Tư liệu sản xuất là gì? Tại sao nó là yếu tố quyết định lợi thế cạnh tranh của một doanh nghiệp? Trong thời kỳ số hóa hiện nay thì tư liệu sản xuất đang được ứng dụng như thế nào? Cùng tìm hiểu cụ thể hơn về phạm trù này thông qua bài viết dưới đây.
Tư liệu sản xuất là gì?
Theo định nghĩa về kinh tế học và xã hội học, tư liệu sản xuất là những yếu tố đầu vào bao gồm nguyên liệu, công cụ lao động, tài nguyên thiên nhiên và vốn nhà nước để tạo ra những sản phẩm có giá trị kinh tế.
Tư liệu sản xuất được xem là yếu tố then chốt trong nền kinh tế, bởi chúng chúng sẽ cùng phối hợp với sức lao động của con người trong việc tạo ra các loại hàng hóa đa dạng qua đó góp phần tạo nên lực lượng sản xuất vững mạnh cho tổ chức.
Các yếu tố hình thành nên tư liệu sản xuất
Đối tượng lao động
Đối tượng lao động được xem là những đối tượng vật chất thông qua tác động của sức lao động biến đổi thành những sản phẩm hướng đến đối tượng là con người để phục vụ cho nhu cầu trong đời sống hằng ngày của họ.
Ví dụ: kim loại là vàng được khai thác để chế tạo ra các sản phẩm thủ công mỹ nghệ như dây chuyền, nhẫn.
Đối tượng lao động có thể được chia làm hai loại chính bao gồm:
- Đối tượng lao động tự nhiên: Bao gồm các tài nguyên được thiên nhiên ban tặng như đất đai, khoáng sản, cây cối, sinh vật,…).
- Đối tượng lao động tạo ra bởi con người: Thường bao gồm những vật liệu dùng trong công nghiệp để chế biến ra những sản phẩm hoàn chỉnh. Chẳng hạn như từ sức lao động của con người thì Vải vóc sẽ được chuyển hóa thành quần áo, bê tông được dùng để xây dựng móng cho một ngôi nhà.
Tư liệu lao động
Tư liệu lao động bao gồm những yếu tố vật chất trung gian được sử dụng bởi con người để tác động vào đối tượng lao động, tạo thành những sản phẩm đáp ứng nhu cầu tiêu dùng cho con người.
Ví dụ: Sản phẩm máy in 3D được dùng bởi con người để tạo ra các vật thể ba chiều. Trong ví dụ này máy in 3D chính là tư liệu lao động được con người sử dụng.
Yếu tố phi vật thể
Hiện nay không chỉ có các loại hình vật chất hữu hình mới có thể tạo nên tư liệu lao động mà cùng với sự phát triển trong thời kỳ chuyển đổi số. Một số yếu tố vô hình vẫn có thể kết hợp cùng với sản phẩm hữu hình và người lao động để tạo ra sản phẩm cung cấp cho con người.
Chẳng hạn như các phần mềm tiện mà chúng ta sử dụng ngày nay nếu chỉ có một chiếc máy tính cộng với con người thì không thể tạo ra chúng được mà cần phải có những công cụ lập trình được sử dụng trong máy tính để viết ra chúng
3 nhóm tư liệu sản xuất chính
Tư liệu sản xuất cố định và lưu động
Tư liệu sản xuất cố định được tồn tại dưới dạng hữu hình như máy móc, nhà xưởng, các thiết bị chuyên dụng,… tham gia vào toàn bộ quy trình sản xuất.
Theo thời gian, chúng sẽ có dấu hiệu bị xuống cấp, cần phải được thay thế hoặc thay mới linh kiện để đảm bảo sự ổn định và hiệu quả của dây chuyền sản xuất.
Trong khi đó tư liệu sản xuất lưu động là các loại nguyên liệu, nhiên liệu, vật liệu phụ,… được sử dụng trong quá trình tạo ra những sản phẩm hoàn chỉnh
Khi hai bộ phận trong tư liệu sản xuất cố định và lưu động được phân chia một cách rõ ràng sẽ giúp lợi ích của chúng được phát huy tối đa trong sản xuất, doanh nghiệp có thể điều chỉnh hiệu quả các nguồn đầu tư tài chính qua đó tạo ra lợi nhuận.
Tư liệu sản xuất trong ngành dịch vụ
Không chỉ trong sản xuất sản phẩm mà trong các ngành dịch vụ thì tư liệu lao động vẫn góp phần không nhỏ để tạo nên dịch vụ hoàn chỉnh cho từng loại hình đặc thù.
Chẳng hạn như dịch vụ hoàn chỉnh trong một tiệm cắt tóc luôn không thể thiếu kéo, lược hay những ngành dịch vụ mang tính chuyên môn cao như bác sĩ sẽ cần những trang thiết bị máy móc hiện đại để hỗ trợ cho quá trình khám chữa bệnh cho mọi người.
Tư liệu sản xuất độc quyền nhà nước
Chúng sẽ được sử dụng cho các hoạt động chính trị, quân sự của một quốc gia, các loại tư liệu sản xuất thuộc nhóm này thường sẽ không được sản xuất đại trà hay bày bán công khai bên ngoài.
Ví dụ: Các loại tư liệu sản xuất được dùng để tạo ra vũ khí chuyên dụng cho quân đội, xe bọc thép, các loại điện thoại, sim dành riêng cho quân đội
Xu hướng ứng dụng công nghệ vào tư liệu sản xuất ngày nay
Tự động hóa
Công nghệ tự động hóa đang phần nào thay thế được những tư liệu lao động lỗi thời cũ kỹ qua đó giúp cho năng suất sản xuất được tăng lên.
Hơn nữa, trong nhiều trường hợp, quá trình sản xuất sử dụng sức lao động của con người đang không thực sự tạo ra được sự chính xác và đồng đều so với việc áp dụng hệ thống tự động hóa vào hệ thống sản xuất.
Chẳng hạn như ngày nay các khâu kiểm tra chất lượng bằng cách nhìn, sờ, nắm đang cho thấy những sự thiếu sót khi có những lỗi nhỏ về thiết kế và chất lượng thành phẩm mà con người không thể nhìn thấy.
Hiện nay trong lĩnh vực sản xuất, hệ thống thị giác thông minh MVS đã bắt đầu được triển khai để có thể tự động phát hiện ra những lỗi thông qua hệ thống nhận dạng camera thông minh để kiểm tra những khiếm khuyết sau đó phân loại những sản phẩm không đạt chuẩn được đẩy ra vị trí riêng để không lẫn vào những sản phẩm đạt chuẩn.
Trí tuệ nhân tạo
Tất cả những yếu tố trong tư liệu sản xuất sau một thời gian sử dụng cần phải được tiến hành, kiểm tra, bảo trì định kỳ, tuy nhiên, đôi khi việc này lại không hiệu quả bằng việc làm sao chúng ta có thể bảo trì một cách chủ động 24/7 hơn? Làm sao để ta có thể phát hiện ra những lỗi tiềm ẩn có nguy cơ xảy ra trong tương lai.
Hiện nay công nghệ AI đã được tích hợp vào hệ thống giám sát vận hành APM để có thể theo dõi và giám sát hiệu suất của các thiết bị nhà máy thời gian thực, hơn nữa, chức năng ưu việt của hệ thống này là có thể tổng hợp các chỉ số hoạt động để dự báo những rủi ro tiềm ẩn để kịp thời có hướng giải quyết tại chỗ, tránh rơi vào tình trạng Downtime (gián đoạn).
Internet vạn vật
Với công nghệ IoT ngày nay chỉ cần một chiếc điện thoại thông minh hay một chiếc Dashboard là bạn đã có thể kết nối với những thiết bị ở cách xa mình cả ngàn dặm.
Những phần mềm từ đơn giản như Teamviewer điều khiển máy tính từ xa hay hệ thống kiểm soát điều chỉnh quy trình sản xuất thông minh SCADA được xem là những ví dụ điển hình về cách mà Internet of Things đang dần nâng cấp được cách mà tư liệu sản xuất đang được áp dụng ngày nay.
Để được đào tạo chuyên sâu hơn về cách mà những ứng dụng công nghệ đang thay đổi, nâng cấp đồng bộ hoạt động sản xuất như thế nào. Quý anh/chị có thể tham khảo chương trình đào tạo Giám Đốc sản xuất CPO tại Học Viện Tư Vấn & Đào Tạo PMS.
Công nghệ luôn luôn có sự cải tiến, nâng cấp không ngừng, do đó đây là khóa học rất cần thiết để ban lãnh đạo, nhà quản trị kịp thời nắm bắt được những xu hướng sản xuất mới rất triển vọng trong tương lai.
